De belangen des boekhandels

Twee jaar geleden begon ik als een naïeve, dromerige boekverslinder aan mijn tweede leven. Ik werd verkoopmedewerker bij de gezelligste boekwinkel van Nederland. Tijdens de lockdown kwam de minder idyllische kant van het boekenvak in de schijnwerpers te staan. 

Ik leerde dat het Centraal Boekhuis, althans zijn voorloper, sinds 1871 bestaat. Opgezet door de ‘Vereeniging ter bevordering van de belangen des Boekhandels’ (later de KvB).

Wat is er van dat initiatief overgebleven? Het CB, die nog net niet voor iedere letter op een pakbon geld vraagt, heeft geen last van de lockdown. Boekhandels bestellen tijdelijk veel minder boeken bij het CB, maar Bol des te meer. 

Wordt het niet eens tijd dat uitgeverijen en het CB een statement van jewelste maken, dat het CB zich herinnert waaruit het is ontstaan en ondersteund door uitgevers, tijdelijk even niet aan Bol levert? Ter bevordering van de belangen des Boekhandels? 

Die vraag werd weggewuifd in boekenland, want dat was wel heel naïef gedacht. Want ook Bol en andere grootmachten zijn gewoon aangesloten bij het CB en zouden immers gezien moeten worden als gezonde concurrenten.

In 1907 kwam er een branchevereniging bij: de Nederlandsche Debitantenbond (Debitant = kleinhandelaar). Tegenwoordig bekend als Koninklijke Boekverkopersbond. Met als belangrijkste speerpunt: ‘voorwaarden te scheppen voor profijtelijk ondernemen en een toegevoegde waarde te leveren voor de continuïteit en vitaliteit van de boekenbranche.’

De belangen van de florerende Bol (die toch niet als Debitant kan worden gezien) vallen hier ook onder, alhoewel hun belangen toch geen voorwaarde voor continuïteit van de boekenbranche vormen. Zeker niet in een lockdown van de échte Debitanten.

De pleidooien die KvB en CPNB hebben gehouden richting Tweede Kamer om de boekhandels open te houden of in ieder geval een afhaalloket toe te staan tijdens de lockdown, kunnen geen vurige statements met een vuist op tafel genoemd worden. Goed, nu in de verlenging is er een nationale campagne gekomen om mensen toch vooral bij hun lokale boekhandel te laten kopen. Dat is een mooi initiatief, maar is wel aan de late kant.

Laten we ook sommige uitgeverijen én auteurs niet vergeten, die Bol of hun eigen webwinkel promoten, buiten de boekhandels om. En over uitgevers gesproken: waarom wordt ineens de lancering van een aantal nieuwe boeken uitgesteld tot ná de lockdown? Zou het niet een aardige geste zijn om die nieuwe titels exclusief bij de stenen boekhandels aan te bieden? En dat de auteurs dan meegaan om te bezorgen?

Mijn conclusie is dat dit niet klinkt als iets wat continuïteit en vitaliteit in de boekenbranche kan waarborgen. Althans niet voor de fysieke boekhandels, de échte ‘Debitanten’.

Ik weet dat er een taak is weggelegd voor de boekhandels zelf, maar tegen zoveel grootmachten is het voor een zelfstandige boekhandel moeilijk volhouden. Dat kan alleen door een hechte samenwerking tussen enerzijds de stenen boekhandels en anderzijds de uitgeverijen en de brancheverenigingen, waarin niet alleen de belangen van de boekhandels, maar ieders belangen evenredig worden behartigd. Op die manier worden in tijden van lockdown de lasten verdeeld en worden ze niet alleen door de boekhandels gedragen.

Is het niet hierom dat we maandelijks zoveel geld aan dit soort ‘Vereenigingen’ betalen? Ter bevordering van de belangen des Boekhandels? 

Wat denkt u, had ik beter een naïeve, dromerige boekverslinder moeten blijven?

Gepubliceerd in BoekBlad 2 - 2021

© Jessica Leffers 2021

Niets van deze blog mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de schrijver.